Son Güncelleme: 17 Mayıs 2014 10:19 Çorum İl Sağlık Müdürü Dr. İsmail Yücel ile Hitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Kardiyolog olarak görev yapan Uzm. Dr. Mucahit Yetim, 17 Mayıs Dünya Hipertansiyon Günü nedeniyle bir açıklama yaptı.
Hipertansiyonun “sinsi düşman” olduğuna dikkati çeken Yücel ve Yetim, “Hipertansiyon çok yaygın bir hastalıktır. Toplumdaki 5-6 erişkinden birinde kan basıncı yüksekliği vardır. Hastaların önemli bir kısmının kan basıncı yüksekliğinin farkında olmaması hipertansiyonun önemini arttırmaktadır” dediler.
17 Mayıs Dünya Hipertansiyon Günü nedeniyle İl Sağlık Müdürü Dr. İsmail Yücel, hipertansiyonun önemine değinerek, günümüzde hipertansiyonun daha iyi anlaşılması gerektiğini, tanı yöntemlerindeki gelişmeler ve tedavi edici modellerdeki ilerlemelere rağmen dünyada ve Türkiye’de hipertansiyonun ölüm nedenlerinin başında geldiğini ve kalp sağlığını tehdit eden unsurlar arasında yer aldığını belirtti.
Konu ile ilgili olarak Hitit Üniversitesi Çorum Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Kardiyolog olarak görev yapan Uzm. Dr. Mucahit Yetim ise, hipertansiyon ile ilgili olarak halkımızı bilgilendirmek amaçlı açıklamalarda bulundu.
Yücel ve Yetim’in konuyla ilgili açıklaması şu şekilde:
“Tansiyon vücuda kanı dağıtmak için kalbin kullandığı güçtür. Kan dolaşımının sağlanması için bir basınç gereklidir. Bu basıncın normalden daha fazla olmasına Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon) denir. Kan basıncı ölçülürken pratikte 2 kan basıncı değerine bakılır. Büyük tansiyon (Sistolik Kan Basıncı) ve küçük tansiyon (Diastolik Kan Basıncı). Kalbin kasılması sırasında ölçülen kan basıncı büyük tansiyon kalbin gevşemesi sırasında ölçülen kan basıncı küçük tansiyondur. Hipertansiyon tanısı için ikisinden birisinin yüksek olması yeterlidir. Bazı hastalar küçük tansiyondaki yüksekliği önemsememektedir. Bu durum çoğu kez tanının geç konmasına sebep olmaktadır. Hipertansiyon çok yaygın bir hastalıktır. Toplumdaki 5-6 erişkinden birinde kan basıncı yüksekliği vardır. Hastaların önemli bir kısmının kan basıncı yüksekliğinin farkında olmaması hipertansiyonun önemini arttırmaktadır.
HİPERTANSİYON TANISINI NASIL KOYARIZ?
Kan basıncının 140/90 mm hg ve üzerinde olması durumuna Hipertansiyon denir. 3 veya daha fazla sayıda yapılan ölçümlerde sistolik kan basıncının 140 mm hg veya diastolik kan basıncının 90 mm hg’ninüzerinde olması veya her ikisininde bu değerler üzerinde olması teşhis için yeterlidir. İlaçlı tedaviye başlama sınırı ise sağlıklı yaşam önerilerine uyulmasına rağmen 140/90 ve altına inmeyen kan basıncı durumudur. Bazı özel riskleri taşıyan hastalarda ise hekim daha düşük kan basıncında da kalp ve böbrek gibi hedef organları korumak üzere ilaç tedavisi başlayabilecektir.
HİPERTANSİYON SIKLIĞI NEDİR VE ÜLKEMİZDE DURUM NASILDIR?
Dünya sağlık örgütü hipertansiyonu, önlenebilir ölümcül hastalıkların başı olarak tanımlamaktadır. Dünya üzerinde 1 milyara yakın hipertansiyon hastası olduğu ve yılda 7.1 milyon insanın bu sebeple hayatını kaybettiği bilinmektedir. Türkiye’de her üç yetişkinden biri hipertansiyon hastasıdır. Ancak görülme sıklığı yaşla birlikte artar. Nerdeyse tüm yaş gruplarında kadın cinsiyette daha fazla görülür. Türkiye’de tüm ölümlerin %25’inden doğrudan hipertansiyon sorumludur.
HİPERTANSİYON NİÇİN BU KADAR ÖNEMLİ HASTALIKTIR?
Hipertansiyona bağlı gelişen kalp damar hastalıklarının önlenmesi önemlidir, çünkü yaşam beklentisini azaltmaktadır. 60 yaşında sağlıklı bireyin yaşam beklentisi ortalama 20 yıldır; şayet bu kişi kardiyovasküler bir hastalığa yakalanırsa yaşam beklentisi ortalama 7 yıl kalp krizi geçirirse 9 yıl, felç geçirirse 12 yıl azalmaktadır. Hipertansiyon tedavisiz bırakılırsa hastaların yarısı kalp hastalıklarından (koroner arter hastalığı, kalp krizi, kalp yetmezliği), üçte biri felçten (beyin kanaması veya pıhtı atması) ve %10-15’lik kısmıda böbrek yetmezliğinden kaybedilmektedir. Tedavi ile kalp krizi riskinde %20-25, felç riskinde %35-40, kalp yetersizliği gelişme riskinde %50 risk azalması sağlamak mümkündür.
HİPERTANSİYONUN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalığı gelişimi yavaş seyirli olduğu için hipertansiyon hastalarının yaklaşık yarısında başlangıçta hiçbir belirti olmaz. Belirti olan hastalarda ise en sık görülen şikâyetler baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, çarpıntı, yorgunluk, halsizlik, özellikle egzersiz esnasında nefes darlığı, fazla terleme, sık idrara çıkma ve burun kanamasıdır. Hastalar sabah uyandıklarında özellikle kafanın arka tarafında bir baş ağrısı duyarlar. Bu baş ağrısı günün ortalarına doğruhafifleyerek kaybolur. Ancak arka taraftaki sabah olan baş ağrısı kural değildir. Baş ağrısı günün herhangi bir saatinde ve başın herhangi bir bölgesinde de ortaya çıkabilir.
YÜKSEK TANSİYON DAHA ÇOK KİMLERDE GÖRÜLÜR?
1-Yaş: Yüksek tansiyon görülme olasılığı ilerleyen yaşla birlikte artar.
2-Kalıtım: Yüksek tansiyonlu kişilerin yaklaşık %60’ında aile öyküsü söz konusudur.
3-Şişmanlık: şişmanların %40’ında yüksek tansiyon görülmektedir.
4-Cinsiyet: 55 yaşından sonra kadınlarda görülme sıklığı daha fazladır.
5-Şeker hastalığı: Şeker hastalarında yüksek tansiyona çok sık rastlanır.
6-Aşırı tuz tüketimi: Yüksek tansiyona yol açan nedenlerden biridir.
7-Fiziksel aktivitenin azlığı: Yüksek tansiyon görülme olasılığının artırır.
8-Alkol tüketimi: Alkol Kullananlarda yüksek tansiyon görülme sıklığı artar.
9-Stres: Yüksek tansiyon ortaya çıkmasını kolaylaştırır.
HİPERTANSİYONUN NE GİBİ ZARARLARI VARDIR?
Hipertansiyon beyin kanaması, felç, kalp krizi, kalp yetersizliği, böbrek yetersizliği ve görme kaybı gibi hastalıklara neden olabilir. Kan basıncı değerleri normal sınırlarda tutulan hipertansiyon hastalarında bu hastalıkların oluşması önlenebilir.
HİPERTANSİYON TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Evet edilebilir. Ancak hipertansiyon tedavisi ömür boyudur, tedavide kullanılan ilaçlarla kan basıncı normal sınırlara düşer, ancak tedavi kesilirse kan basıncı yine eski değerlerine ulaşılacaktır. Bu nedenle tedaviye ara verilmemeli en az yılda bir kez hekime kontrole gidilmelidir. Bazı özel durumlarda hipertansiyon böbrek hastalığına veya hormon artışına bağlı olabilir. Bunların tedavisiyle hipertansiyon düzelebilir.
KAN BASINCINI KENDİM ÖLÇEBİLİR MİYİM?
Evet ölçülebilir; ancak kan basıncının nasıl ölçüleceği konusunda yeterli bilgiyi bir doktor veya eğitim programından öğrenilmesi gerekir. Bilek ve koldan kan basıncı ölçen elektronik aletlerde kullanılabilir; ancak bu aletlerin güvenirliliğini anlamak amacı ile civalı bir tansiyon aleti ile alınan değerlerle karşılaştırılmasının yapılması uygun olur. Ayrıca bilekten ölçen cihazların, kabaca fikir vermekle birlikte güvenirlilikleri sınırlıdır. En doğru sonuç veren aletler civalı ölçüm cihazlarıdır.
KAN BASINCI ÖLÇERKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Kan basıncı ölçerken en az 5 dakika dinlenilmiş olunmalıdır. Son yarım saat içinde kahve, kola gibi kafeinli içecekler veya sigara içmemiş olmalısınız. Tansiyon aletiniz kolunuzun çevresini ve boyunu yeterli olarak sarmalıdır, dinleme cihazını (steteskop) tansiyon aletinin manşonu altına sokmamalısınız.
YÜKSEK TANSİYON İLE BAŞA ÇIKMAK İÇİN NE YAPILMALI?
Tansiyon yüksekliği olan bütün hastalara yaşam tarzı ile ilgili değişiklikler önerilmektedir.
– Kişi sağlıklı olduğu kiloyu bilmeli ve o kiloda kalmalıdır. Vücut kütle indeksiniz (vücut ağırlığı/boy2) 25 kg/m2 üzerinde ise kilo verilmelidir.
– Tuz tüketimi kısıtlanmalıdır (günlük 5-6 gr)
– Alkol tüketiminden kaçınılmalıdır.
– Meyve ve sebze tüketimi artırılmalı, doymuş ve total yağ tüketimi azaltılmalıdır.
– Sigara kullanımına son verilmelidir.
– ilaçlar düzenli alınmalıdır.
– Düzenli fiziksel aktivite ve egzersiz yapılmalıdır. Düzenli egzersiz kan basıncını azaltır. Araştırmalar düzenli egzersizin hafif ve orta dereceli hipertansiyonda kan basıncını ortalama 10 mm hg düşürdüğünü göstermektedir. Bu miktar ilaçlar ile elde edilen etki ile benzerdir.
Son olarak
– Ailenizde yüksek tansiyon var ise,
– Şişmansanız
– Sigara içiyorsanız
– Yaşınız 40’ın üzerinde ise
– Şeker hastası iseniz ve ailenizde şeker hastalığı varsa
– Gebe iseniz tansiyonunuzu sık aralıklarla ölçtürünüz.
Ve unutmayalım
– Türkiye’de 18 yaşından büyük insanlarımız arasında her 3 kişiden 1’i hipertansiftir.
– Türkiye’de her 4 ölümden 1’i yüksek kan basıncından dolayı oluşmaktadır.
– Türkiye’de kan basıncı yüksek insanların yarısı bunun farkında değildir.
– Kan basıncının yüksekliğini anlamanın tek yolu ölçmektir.
– Ölçmeden kan basıncını bilemezsiniz.
– Hipertansiyon çoğu kez belirti vermeden gelişir.
– Yapılan tüm uyarı ve kampanyalara rağmen son 10 yılda kan basıncı kontrolü oranı ülkemizde %8’den ancak %28’e çıkarılabilmiştir.
– Hipertansiyon zamanında teşhis edilip tedavi edilmezse kalp, beyin, böbrekler ve gözler başta olmak üzere birçok organda büyük ve bazen de geri dönüşümü olmayan hasarlar bırakır.”